Phòng Trừ Sâu Bệnh Chính Hại Cà Phê: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Biện Pháp Phòng Trị

Cây cà phê là một trong những cây trồng quan trọng tại Việt Nam, góp phần lớn vào nền kinh tế nông nghiệp. Tuy nhiên, cây cà phê thường xuyên bị các loại sâu bệnh tấn công, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các loại sâu bệnh chính hại cà phê và biện pháp phòng trừ hiệu quả.

I. Sâu Hại Chính Trên Cây Cà Phê

1. Mọt Đục Cành (Xyleborus sp. - Scotylidae)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Bọ Trưởng Thành: Kích thước nhỏ, dài 1,5-2mm, màu nâu đen bóng, trên cánh có nhiều hàng chấm lõm nhỏ. Đầu dạng mỏ ngắn, ẩn dưới mảnh cứng của ngực.
• Sâu Non: Màu trắng sữa, không chân, đầu cứng màu nâu nhạt, dài 3mm. Nhộng trần màu trắng ngà.

​

Cách Phá Hại:

Mọt đục vào cành sinh sống và đẻ trứng trong lỗ đục. Sâu non sống trong đường đục bằng bào tử của một loại nấm mọc trong vách ổ đục. Cành bị đục khô héo dần và dễ gãy.

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Cơ Học: Cắt bỏ cành bị đục và đốt.
• Sử Dụng Thuốc: Phun Careman 40EC (12-15 ml/bình 8 lít) hoặc Cahero 585 EC (12-15 ml/bình 8 lít) vào đầu mùa mưa.

2. Sâu Đục Thân Mình Trắng (Xylotrechus quadripes - Cerambycidae - Coleoptera)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Thành Trùng: Thân dài 16-18 mm, râu đầu thẳng gồm nhiều đốt, lưng ngực màu vàng xám. Cánh có các khoang đen hình chữ nhân xen kẽ các vệt vàng xám.
• Sâu Non: Màu trắng ngà, không có chân ngực và chân bụng, răng miệng rất cứng màu nâu đen. Nhộng trần màu vàng.

​

Cách Phá Hại:

Sâu non đục vào vỏ thân cây, tạo thành đường vòng hơi gồ lên, khi lớn đục vào phần gỗ thân. Cây bị hại có nhiều sâu cùng đục phá nên sinh trưởng kém, lá vàng khô chết.

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Chăm sóc bón phân đầy đủ, tỉa cành tạo tán cho cây phát triển tốt.
• Sử Dụng Thuốc: Khi thấy có sâu trưởng thành phát sinh đẻ trứng, phun Careman 40EC (12-15 ml/bình 8 lít) hoặc Cazinon 50ND (25-30 ml/bình 8 lít).

3. Sâu Đục Quả (Prophantis smaragdina - Pyralydae - Lepidoptera)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Bướm Trưởng Thành: Thân dài 8-10mm, sải cánh rộng 13-15mm, màu nâu vàng.
• Sâu Non: Màu đỏ tím, dài 14mm. Nhộng màu nâu dài 10mm.

​

Cách Phá Hại:

Bướm đẻ trứng rải rác trên vỏ quả cà phê khi còn xanh. Sâu non gặm thịt quả và hạt còn non, làm quả bị vàng úa, thối rụng.

Phòng Trừ:

• Sử Dụng Thuốc: Phun Carmethrin 25EC, Ca-Hero 585EC, Anitox 50EC.

4. Rệp Sáp Xanh (Coccus viridis - Homoptera - Coccidae)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Rệp Cái: Dài 2,5-3mm, hình ô van dài, màu xanh nhạt hoặc vàng.
• Rệp Non: Hình trứng, dẹt.

​

Cách Phá Hại:

Rệp chích hút làm lá co nhỏ lại, ngọn cây chậm phát triển, cành non và ngọn bị khô.

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Tỉa cành tạo tán cho cây thông thoáng.
• Sử Dụng Thuốc: Sử dụng các thuốc nội hấp và xông hơi như Canon 100SL, Fentox 25EC, Anitox 50SC, Ca-Hero 585EC.

5. Rệp Sáp Phấn (Pseudococcus mercaptor - Homoptera - Pseudococcidae)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Rệp Cái: Hình bầu dục không cánh, dài 4mm, trên mình có nhiều sợi sáp ngắn và dày màu trắng.
• Rệp Đực: Thân thon dài 3mm, có cánh, không có sáp.

​

Cách Phá Hại:

Rệp cái đẻ trứng ở kẽ lá, chùm hoa và quả non. Rệp chích hút nhựa làm hoa quả khô rụng.

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Trồng 1-2 vụ phân xanh trước khi trồng cà phê.
• Sử Dụng Thuốc: Phun Canon 100SL, Fentox 25EC, Anitox 50SC, Ace 5EC, Ca-Hero 585EC.

6. Mối (Isoptera: Macrotermes sp., Microtermes sp., Odontotermes formosanus)

Đặc Điểm Hình Thái:

• Mối Chúa: Màu nâu, dài 40-50mm. Mối thợ và mối lính dài 3-4mm.
• Mối Lính: Hàm dưới phát triển, đầu có hạch độc tiết ra chất dịch có tính axit.

Cách Phá Hại:

Mối gặm rễ cây và biểu bì thân cây, làm cho thân hoặc cành bị gãy, cây dần dần bị chết khô.

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Làm đất kỹ, dọn sạch tàn dư gốc rễ cây trồng vụ trước.
• Sử Dụng Thuốc: Xử lý mặt đất và hố trồng bằng thuốc Cagent 3G (rải 1-1,5 kg/công), Cagent 5SC (phun quanh gốc cây hoặc vào tổ mối, 10 ml/bình 8 lít).

II. Bệnh Hại Chính Trên Cây Cà Phê

1. Bệnh Đốm Mắt Cua (Cercospora coffeicola - Deuteromycetes)

Triệu Chứng:

• Vết bệnh trên lá là những chấm nhỏ màu nâu, sau lớn dần lên có hình tròn, chính giữa có màu xám, chung quanh viền nâu vàng. Trên quả gây thành những đốm màu xám đậm.

​

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Bón đầy đủ phân cho cây sinh trưởng tốt.
• Sử Dụng Thuốc: Phun thuốc gốc đồng như Zincopper 50WP, Kasuran 47WP, Canthomil 47WP.

2. Bệnh Thán Thư (Collectotrichum coffeanum - Deuteromycetes)

Triệu Chứng:

• Gây hại trên lá, cành và quả. Trên lá có vết bệnh tròn màu nâu, loang rộng ra có màu nâu xám. Trên cành có vết bệnh màu nâu hơi lõm, làm vỏ khô dần. Trên quả tạo đốm nâu lõm vào vỏ quả.

​

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Bón đủ phân đạm và cân đối với lân, kali.
• Sử Dụng Thuốc: Phun Zincopper 50WP, Carosal 50SC, Cajet M10 72WP, Canazole super 320EC.

​

3. Bệnh Rỉ Sắt (Hemileia vastatris - Basidiomycetes)

Triệu Chứng:

• Vết bệnh xuất hiện ở mặt dưới lá, có những đốm tròn màu vàng da cam. Lá biến vàng, rụng hàng loạt vào đầu mùa khô.

​

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Chăm sóc bón phân đầy đủ cho cây sinh trưởng tốt.
• Sử Dụng Thuốc: Phun Cuzate M8 72WP, Carosal 50SC, Zincopper 50WP, Kamsu 2000 32WP.

4. Bệnh Héo Rũ (Fusarium sp., Rhizoctonia solani, Sclerotium rolfsii)

Triệu Chứng:

• Lá biến vàng, cành héo khô, xì mủ vàng đục trên vỏ thân, trong thân có màu nâu. Rễ bị hại, thối đen, vỏ bị long ra.

​

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Làm đất kỹ, bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp với vôi bột.
• Sử Dụng Thuốc: Tưới rễ bằng Ridomil Gold, Metalaxyl.

5. Bệnh Tuyến Trùng Nốt Sưng (Meloidogyne sp. - Nematoda)

Triệu Chứng:

• Cây sinh trưởng kém, lá vàng, cành khô. Bộ rễ bị u sưng có nhiều nốt nhỏ kích thước 0,5-3mm.

​

Phòng Trừ:

• Biện Pháp Canh Tác: Trồng 1-2 vụ phân xanh trước khi trồng cà phê.
• Sử Dụng Thuốc: Trộn thuốc Vizubon-D hoặc Vimoca vào đất trước khi trồng cây con, tưới thuốc Dự bị 7G, Vimoca 20ND.

Những biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại cà phê được nêu trên là các phương pháp tổng hợp, bao gồm biện pháp canh tác, cơ học và hóa học, giúp người nông dân bảo vệ cây cà phê khỏi các tác nhân gây hại, duy trì năng suất và chất lượng sản phẩm.