BỆNH SƯƠNG MAI TRÊN CÂY TRỒNG: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG TRỪ HIỆU QUẢ

1. Giới thiệu về bệnh sương mai

Bệnh sương mai là một loại bệnh phổ biến trên nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây rau màu như khoai tây, cà chua, và các loại cây ăn trái. Đây là một loại bệnh gây ra bởi nấm mốc Peronospora hoặc Phytophthora infestans trong điều kiện thời tiết ẩm ướt và nhiệt độ thấp. Bệnh có thể gây hại nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng của cây trồng, làm suy yếu và thậm chí khiến cây chết hoàn toàn nếu không được kiểm soát kịp thời.

2. Nguyên nhân gây bệnh sương mai

Bệnh sương mai phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt và có sương mù, đặc biệt vào buổi sáng sớm khi độ ẩm không khí cao. Các yếu tố chính gây ra bệnh bao gồm:

• Nấm Phytophthora infestans: Đây là tác nhân chính gây bệnh trên các loại cây họ cà, đặc biệt là cà chua và khoai tây. Bào tử của nấm phát triển nhanh chóng trong điều kiện độ ẩm trên 90% và nhiệt độ từ 15°C đến 25°C.

​

• Nấm Peronospora: Tác nhân gây bệnh này thường gặp trên các loại cây như nho, dưa hấu và các loại rau màu khác. Nấm phát triển mạnh khi có sương mù và độ ẩm cao, tạo điều kiện cho bào tử lây lan qua nước hoặc gió.

​

• Điều kiện môi trường: Nhiệt độ thấp, ẩm ướt kéo dài là môi trường lý tưởng cho bệnh sương mai phát triển. Sự thông thoáng kém của vườn cây cũng khiến bệnh lây lan nhanh chóng.

3. Triệu chứng của bệnh sương mai

Bệnh sương mai thường biểu hiện dưới dạng các đốm vàng hoặc nâu trên lá, sau đó lan rộng và tạo thành các mảng lớn. Dưới đây là các triệu chứng phổ biến:

• Trên lá: Xuất hiện các đốm nhỏ màu vàng nhạt hoặc xanh lục, sau đó phát triển thành những vùng lớn có màu nâu hoặc đen. Mặt dưới lá thường có lớp mốc trắng hoặc xám, là dấu hiệu của bào tử nấm.

​

• Trên thân và cành: Bệnh có thể làm cho thân và cành cây bị thối đen, đặc biệt là ở gốc, khiến cây dễ gãy đổ.

​

• Trên quả: Ở cây ăn quả, bệnh làm quả bị thối mềm, với vết thâm đen, làm giảm giá trị thương phẩm. Trên khoai tây, các củ bị nhiễm bệnh sẽ xuất hiện những vết thối nâu hoặc đen và có thể lan nhanh nếu không được xử lý kịp thời.

4. Ảnh hưởng của bệnh sương mai

Bệnh sương mai có thể làm giảm nghiêm trọng năng suất của cây trồng. Nếu không kiểm soát kịp thời, cây có thể bị mất hoàn toàn tán lá, không còn khả năng quang hợp và kết quả là dẫn đến chết cây. Đặc biệt với các loại cây như cà chua hay khoai tây, bệnh có thể khiến sản lượng giảm mạnh, gây thiệt hại kinh tế lớn cho người trồng. Ngoài ra, bệnh cũng ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, khiến sản phẩm bị giảm giá trị thương mại.

5. Giải pháp phòng trừ bệnh sương mai

Để phòng ngừa và kiểm soát bệnh sương mai, người trồng cần áp dụng các biện pháp sau:

a) Biện pháp canh tác:

• Chọn giống kháng bệnh: Sử dụng các giống cây kháng bệnh là một giải pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh sương mai.
• Luân canh cây trồng: Trồng luân canh các loại cây không cùng họ với cây nhiễm bệnh giúp ngăn ngừa sự lây lan của mầm bệnh trong đất.
• Đảm bảo thông thoáng vườn cây: Tạo khoảng cách hợp lý giữa các cây, tỉa bớt lá để đảm bảo ánh sáng và không khí lưu thông tốt, hạn chế môi trường ẩm ướt cho nấm phát triển.
• Xử lý đất và phân bón: Tránh bón quá nhiều phân đạm, vì điều này có thể làm cây phát triển quá mức và dễ nhiễm bệnh hơn. Cần sử dụng phân hữu cơ hoặc phân sinh học để giúp cây phát triển khỏe mạnh.

b) Biện pháp hóa học:

• Sử dụng thuốc trừ nấm: Các loại thuốc trừ nấm chứa hoạt chất như mancozeb, metalaxyl, copper hydroxide, dimethomorph hoặc chlorothalonil được khuyến cáo sử dụng để phòng và trị bệnh sương mai. Thuốc nên được sử dụng luân phiên để tránh tình trạng kháng thuốc của nấm.

​

• Phun thuốc dự phòng: Trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho bệnh phát triển, nên phun thuốc phòng ngừa trước khi bệnh có thể xuất hiện. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro cây bị nhiễm bệnh.

c) Biện pháp sinh học:

• Sử dụng chế phẩm sinh học: Các chế phẩm chứa vi khuẩn đối kháng hoặc nấm đối kháng giúp kiềm chế sự phát triển của nấm gây bệnh sương mai mà không gây hại cho môi trường và cây trồng.
• Phân hữu cơ vi sinh: Tăng cường sử dụng phân hữu cơ vi sinh để cải tạo đất, nâng cao khả năng kháng bệnh của cây trồng và giảm thiểu bệnh tật từ gốc.

6. Kết luận

Bệnh sương mai là một trong những mối đe dọa lớn đối với nông nghiệp, đặc biệt là với các loại cây rau màu và cây ăn quả. Tuy nhiên, với các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát thích hợp, bệnh có thể được khống chế, giảm thiểu thiệt hại cho sản lượng và chất lượng nông sản. Việc kết hợp giữa phương pháp canh tác, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và ứng dụng các chế phẩm sinh học là cách tiếp cận toàn diện để đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh và năng suất cao.