Cây sầu riêng đã trở thành một trong những loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, được trồng rộng rãi ở nhiều vùng miền từ đồng bằng sông Cửu Long đến miền Đông và Tây Nguyên. Để nâng cao hiệu quả sản xuất, xử lý rải vụ hay nghịch vụ trên cây sầu riêng hiện đang là giải pháp tối ưu, giúp nông dân tăng thu nhập bằng cách điều chỉnh thời gian thu hoạch trái cây không trùng với mùa vụ chính. Tuy nhiên, để thành công trong việc xử lý nghịch vụ, nông dân cần tuân thủ các yếu tố kỹ thuật và kinh nghiệm, đặc biệt trong việc sử dụng paclobutrazol (paclo) - một chất điều hòa sinh trưởng quan trọng.
Paclo là một chất điều hòa sinh trưởng thuộc nhóm ức chế quá trình sinh tổng hợp GA3, giúp giảm nồng độ GA3 và làm chậm tốc độ phân chia tế bào, thúc đẩy sự hình thành mầm hoa. Trong quy trình xử lý ra hoa sầu riêng nghịch vụ, paclo được sử dụng với liều lượng khuyến cáo từ 1.000-1.500 ppm. Đối với paclo 15%, 1 lít pha với 100-150 lít nước; còn paclo 20% pha với 150-200 lít nước. Tuy nhiên, nhiều nông dân sử dụng liều cao hơn, thường pha 1 lít paclo 15% và 1 kg paclo 20% cho 200 lít nước, có khi phun đến 2 lần trong vụ. Việc sử dụng quá liều có thể gây ra tình trạng cây bị cháy lá, suy kiệt, không ra đọt non, và nguy cơ nhiễm bệnh xì mủ cao.
Cách phun paclo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý ra hoa sầu riêng nghịch vụ. Trước khi phun, cần đậy nylon để ngăn paclo thấm vào đất, vì paclo có thể lưu tồn trong đất đến 11 tháng nếu tưới vào đất. Khi phun, cần phun đều trên thân, cành và mặt dưới của lá, tránh để dung dịch dư thừa rơi xuống đất. Phun paclo cần được thực hiện vào buổi sáng khi lá ở độ tuổi 30-35 ngày (lá lụa) để đảm bảo hiệu quả tối ưu.
Thời điểm phun paclo là yếu tố quyết định đến sự thành công của quy trình xử lý ra hoa sầu riêng. Cần xác định đúng tuổi lá và thời điểm phun trong ngày. Lá sầu riêng ở độ tuổi 30-35 ngày là thời điểm tốt nhất để phun paclo. Việc này giúp đảm bảo cây hấp thu paclo một cách hiệu quả, thúc đẩy quá trình ra hoa.
Việc sử dụng quá liều paclo có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực như cây bị cháy lá, suy kiệt và cằn cỗi. Để hóa giải những bất lợi này, cần bổ sung nhiều chất đạm trong bón gốc, tăng cường phân hữu cơ để tái tạo vi sinh vật có ích, và bổ sung vi lượng như kẽm cùng với GA để thúc đẩy sinh trưởng. Đây là những biện pháp quan trọng giúp cây phục hồi sau thu hoạch và duy trì sự sinh trưởng bền vững.
Thời gian gần đây, nhiều vườn sầu riêng đã áp dụng phương pháp xử lý ra hoa nghịch vụ mà không sử dụng paclo, hướng tới sản xuất an toàn không hóa chất. Các biện pháp chủ yếu bao gồm:
Việc xử lý ra hoa nghịch vụ trên cây sầu riêng là một giải pháp kỹ thuật mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân. Tuy nhiên, cần thận trọng trong việc sử dụng paclobutrazol để tránh những tác động tiêu cực đến cây trồng và môi trường. Hướng tới các giải pháp bền vững, an toàn không hóa chất là xu hướng cần thiết, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Với sự lưu ý đúng mức trong việc sử dụng paclo và áp dụng các sáng kiến mới, nông dân có thể nâng cao năng suất và thu nhập một cách bền vững.